Hành trình của “Cõi Đá Vàng”
Các bạn thân mến,
Thể theo lời yêu cầu của anh Công Thành và một số bạn, hôm nay, Nguyệt Mai xin đăng lại bài viết Hành Trình của Cõi Đá Vàng (Thay Lời Mở). Hy vọng nó sẽ giúp ích cho những ai muốn tìm hiểu thêm về việc tái bản Cõi Đá Vàng của Thư Ấn Quán trong năm 2012.
*
Hành trình của “Cõi Đá Vàng”
Bài viết của TRẦN THỊ NGUYỆT MAI (*)
Bây giờ, nghĩ lại, tất cả đều bắt nguồn từ một chữ “duyên”.
Cái duyên để một hôm nào nhà văn Trần Hoài Thư đã chọn tùy bút “Phiên khúc ngày mưa” của Cam Li NTMT, “sư tỉ” của tôi, đăng trong bộ Văn Miền Nam – tập 4. Chị Cam Li đã kể cho tôi nghe về việc anh và các bạn đã thành lập Thư Ấn Quán với chủ trương sưu tầm và khôi phục lại nền văn chương miền Nam đã bị hủy diệt, thất tán sau ngày 30-4-1975. Vô cùng cảm phục và ngưỡng mộ tấm lòng của anh đối với văn chương miền Nam, tôi đã làm quen và được anh giao cho nhiệm vụ “thầy cò” của tạp chí Thư Quán Bản Thảo từ số 46. Gần đây, khi sửa lỗi chính tả cho TQBT số 50 – chủ đề “Giới thiệu nhà thơ Nguyễn Đức Sơn”, được biết họa sĩ Đinh Cường là bạn thân của thi sĩ và có những tài liệu văn bản gốc, tôi đã nhờ anh giúp rất nhiều trong việc sửa lại những sai sót mà khi các tác giả đánh máy lại hoặc lấy trên mạng đã bị “tam sao thất bổn”. Anh đã nhiệt thành giúp tôi hoàn thành nhiệm vụ. Tuy không nói ra, nhưng chúng tôi đều mong muốn đây sẽ là một món quà tết đầy ý nghĩa để tặng thi sĩ Sơn Núi đang bị bệnh tại quê nhà, cũng như TQBT 50 sẽ là một tập tài liệu rất tốt, đáng tin cậy cho những ai muốn tìm hiểu về nhà thơ Nguyễn Đức Sơn…
Và cũng chính chị Cam Li đã đưa tôi đến với trang blog Phay Van một hôm nào khi chị đọc được những chia sẻ thật cảm động về truyện ngắn “Người bà con trong kiếp nào” mà chị đã viết sau trận động đất và sóng thần gây thiệt hại nặng nề nhất trên thế giới đã xảy ra tại Nhật Bản vào tháng 3 năm 2011. Tuy không là ruột thịt, nhưng từ lâu chúng tôi đã rất thân và xem nhau như chị em một nhà. Chị đã điện thư cho tôi: “Nguyệt Mai ơi, vào trang này xem họ “còm” hay và cảm động lắm em ạ.” Thấy các bạn dễ thương, cũng là những “fan” của bán nguyệt san Tuổi Hoa ngày xưa, và hình như không biết gì về những sáng tác của chị Cam Li sau này, tôi đã vào post những truyện mới của chị. Các bạn quá dễ thương đã giữ chân tôi lại.
Cô chủ blog Phay Van là một người rất “đặc biệt”. Năm 1975, em mới có 9 tuổi. Ở tuổi đó, những đứa trẻ khác thích chơi búp bê, nhà chòi, hoặc đọc những sách thiếu nhi với nhiều hình vẽ hơn là những con chữ li ti, thì em đã đọc những sách truyện của người lớn. Em kể em đã đọc “Cõi Đá Vàng” của Nguyễn thị Thanh Sâm từ trước năm 1975 và vẫn còn nhớ lời nói đầu tác giả đã viết: “Dâng Tốn tác phẩm đầu tiên của Sâm. Cuộc đời này không dung những kẻ yêu thương nhau. Em đã tìm thấy anh trong Cõi Đá Vàng” và vẫn còn nhớ trong truyện có một anh lính luôn sai bảo… “hai tay”: Hai tay! giăng mùng cho ta… (entry #251 trong “Lời tỏ tình vang dội”). Sau đó, Nha Trang, một “còm sĩ” rất thân quen, đã nhờ Phay lên mạng kiếm giùm để được đọc. Phay đã tìm và đưa tất cả những thông tin liên quan đến cuốn sách trên bài “Cõi đá vàng (đọc sách)” (đăng ngày 27-10-2011) để các bạn cùng bàn thảo, mong ai đã có cơ hội đọc sách này mang ra chia sẻ. Thấy đó là một cuốn sách hay, hầu như đã tuyệt bản, tôi đã điện thư cho nhà văn Trần Hoài Thư, mong anh khi có dịp đi đến thư viện của Đại Học Cornell thì tìm cuốn sách này. Anh cho biết “…dạo này anh không được khỏe, nhất là mắt yếu khi lái xe. Đề nghị em hay bạn bè em có ai quen đang học ở Cornell copy hay scan dùm. Sách dày lắm (481 trang).
Tuy nhiên, nếu không có ai làm, chắc một ngày nào đó, anh sẽ cố gắng. Như đã làm cho nhà thơ Lâm Vị Thủy.
Gởi em information về cuốn sách:Database: Cornell University Library
Author/Creator: Nguyễn, Thị Thanh Sâm.
Title: Cõi đá vàng; truyện dài.
Published: [Saigon] An Tiêm [1971]
Description: 497 p. 19 cm.
Location: Library Annex
Call Number: PL4389.N6026 C6″
Tôi đã báo lại cho các bạn ở Phay Van (entry #51 trong “Cõi đá vàng” (đọc sách)).
Ngày tháng qua đi… Không một tin tức gì…
Những tưởng “Cõi Đá Vàng” sẽ mãi mãi biến mất không tìm lại được, thì một sự mầu nhiệm đã xảy đến. Anh Phaolo trong khi Google search về tin tức cuốn sách “Cõi Đá Vàng” cho một người thân, đã thấy trang blog Phay Van trong số kết quả tìm kiếm. Anh vào đọc thì biết không những người thân của anh mà các bạn trên trang này cũng muốn đọc cuốn sách đó, nên anh đã mượn của thư viện Cornell qua trung gian của thư viện địa phương. Mỗi ngày anh đã đánh máy vài tiếng, sau hơn một tuần thì hoàn thành (entry #118 trong “Cõi đá vàng” (Quà tặng)). Sau đó, anh Phaolo vào trang Phay Van cho biết anh đang có một bản đánh máy của tác phẩm này và có thể gởi qua email (entry # 127 ngày 11-1-2012). Phay nhận được và chia sẻ với tôi, cũng nhờ tôi chuyển đến anh Trần Hoài Thư và chị Cam Li. Tôi đề nghị em hãy post lên cho mọi người cùng đọc, chắc chắn các bạn sẽ rất thích.
Tôi cũng gởi tặng anh Đinh Cường cuốn ebook này. Nghĩ rằng gửi để anh đọc cho vui, nhưng thật bất ngờ, anh email lại cho tôi: “Cảm phục người đánh máy lại 481 trang CÕI ĐÁ VÀNG của Nguyễn thị Thanh Sâm, người bạn thân thiết của chúng tôi, người mà Hoàng Ngọc Tuấn viết “Căn nhà có hoa Mimosa vàng”, căn nhà ở Đà Lạt của anh chị …
Từ lâu chị rất muốn in lại cuốn này mà chịu. Nay chị bị Senile Dementia nằm một chỗ trên Seattle rồi. Liên lạc khi được khi không …” Anh cũng gởi cho xem tấm hình chị Thanh Sâm chụp chung với anh và các bạn tại Phòng Triển Lãm Tranh Đinh Cường – Alliance Française de Dalat, Noël 1965. Tôi đã nhờ Phay post tấm hình này cũng như chia sẻ thông tin về nhà văn cho các bạn biết. Được tin, anh Trần Hoài Thư đề nghị sẽ in lại tác phẩm này để tặng tác giả. Thế là nhóm thực hiện “Project CĐV” hình thành. Anh THT phụ trách phần in ấn. Phay nhận phần liên lạc với mọi người qua email và xin anh Phaolo hợp tác. Tôi email cho anh Đinh Cường nhờ liên lạc với gia đình của tác giả. Chị Kim Nhung, em ruột chị Thanh Sâm, đã cung cấp tiểu sử và hình ảnh của nhà văn. Khi anh Phaolo cho biết cuốn sách mượn được ở thư viện được đóng bằng bìa cứng, không còn trang bìa nguyên thủy, tôi nhờ anh Đinh Cường, người đã vẽ những bìa sách cho nhà xuất bản An Tiêm ngày xưa, vẽ lại bìa sách “Cõi Đá Vàng” cho đẹp. Anh vui vẻ nhận lời. Tất cả mọi người đều sốt sắng hợp tác làm việc cùng nhau. Ai nấy đều rất vui rất hạnh phúc khi biết rằng một tác phẩm văn chương ngỡ đã bị đánh mất, đã bị quên lãng, nay tìm lại được. Hôm nay nó đã hồi sinh để tặng lại tác giả, như một món quà ngày đầu năm, một đứa con tinh thần được trở về bên người mẹ dấu yêu.
Nhà văn Nguyễn thị Thanh Sâm người đứng thứ tư từ trái qua.
Ảnh do họa sĩ Đinh Cường cung cấp
Là một độc giả, tôi muốn nói lên lời tri ân với tác giả Nguyễn thị Thanh Sâm đã viết một cuốn sách quá hay cho mọi người biết sự thật về CS. Đọc nó, tôi như thấy lại những ngày còn kẹt lại trong nước sau tháng tư đen. Bây giờ bà đã lớn tuổi không còn nhớ được nhiều. Nhưng tôi mơ ước, khi cuốn sách này đến tay, đọc lại những giòng chữ ngày xưa đã viết cũng như nhìn lại hình chụp cùng với các bạn, bà sẽ nhớ lại được những kỷ niệm thật đẹp ngày nào. Và tôi cũng muốn tỏ lòng biết ơn đến nhà văn Trần Hoài Thư, anh Phaolo, họa sĩ Đinh Cường, Phay Van, và chị Kim Nhung đã giúp cuốn sách trở lại với đời, để cho bạn đọc, nhất là lớp trẻ sinh ra sau năm 1975, được biết rằng văn chương miền Nam đã có một thời thật đẹp và thật hay như thế.
Trần thị Nguyệt Mai
21-01-2012
(Ghi chú của nhà xuất bản: Tác giả Trần thị Nguyệt Mai là người thay mặt nhóm thực hiện trong việc liên lạc và điều hành tổng quát dự án “Cõi đá vàng”)
—————————————————————————————
Cuối cùng, chúng tôi vui lắm…
(nguồn: blog Trần Hoài Thư)
Tôi vừa nhận được điện thư của chị K. Nhung, em gái của nhà văn Thanh Sâm. Chị rất vui cho biết Cõi Đá Vàng đã đến tay chị Thanh Sâm. Chị viết:
“Tôi nghĩ đúng là phép lạ như anh đã nói. Trước Tết vừa qua ai nói đến điều gì chị tôi cũng hiểu lờ mờ. Hôm nay nhìn thấy quyển CĐV mới, chị tôi như bừng tỉnh giấc mộng dài.”
Chị kèm theo những tấm hình chụp chị TS sau khi nhận tập CĐV mới.
Nhà văn Nguyễn thị Thanh Sâm với tác phẩm Cõi Đá Vàng mới in lại
***
…tôi mơ ước, khi cuốn sách này đến tay, đọc lại những giòng chữ ngày xưa đã viết cũng như nhìn lại hình chụp cùng với các bạn, bà sẽ nhớ lại được những kỷ niệm thật đẹp ngày nào
(trích đoạn bài viết thay lời mở: “Hành trình của Cõi Đá Vàng” của Trần thị Nguyệt Mai)
*
…thời những năm sáu mươi, bảy mươi
thời của mộng mị và chiến tranh
làm sao không nhớ anh Tốn *
làm sao không nhớ căn nhà ở đường Thi Sách
trên đồi thông reo Đà Lạt
căn nhà có hai cây mimosa vàng
có lò sưởi tí tách những đốm lửa nhỏ
còn thơm mùi nhựa thông
nơi chúng tôi đã đến đã ở đã hát đã đọc thơ đã vẽ **
và chị đã viết Cõi Đá Vàng, rồi tứ tán
nay cơ duyên nào lại gợi lên lớp sóng phế hưng
có phải vì những tấm lòng
những người bạn chưa biết mặt,
gõ e-mail cho nhau làm nên project CĐV
mong được uống ngụm rượu quý như Trần Hoài Thư nói
khi sách in xong, mong chị tỉnh dậy, nhìn lại tập truyện dài
của mình sau bao nhiêu năm, nhìn lại tà áo dài trắng của chị
ngoài bìa, như năm xưa nào trong phòng triển lãm, rồi Quên.
(trích Đoạn ghi gởi chị Thanh Sâm của Đinh Cường)
*
…Xin được cám ơn quí bạn đã tạo nên một nhóm tuyệt vời! Mong rằng khi tác phẩm này đến với tác giả, cánh cửa của trí nhớ sẽ được mở ra cho ánh sáng kỳ diệu lọt vào, để bà có thể thấy lại đứa con tinh thần của mình sau bao năm thất tán, được chúng ta tìm lại và dẫn về mái nhà xưa.
Chúng tôi xin được đặt hết lời cầu nguyện vào Ơn Trên.
(trích lời cảm tạ của nhà xuất bản)
*
Những đoạn trên được trích lại từ những trang lời mở, phụ lục của tác phẩm Cõi Đá Vàng. Chúng nói lên tấm lòng của chúng tôi về một nhà văn đang bị bệnh. Và chúng tôi chỉ cầu mong có một phép lạ – nếu chúng ta tin đôi khi có một sự mầu nhiệm nào đó, có thể xảy ra. Thì sự mầu nhiệm đã xảy ra, ở đây.
*
Rõ ràng là sự mầu nhiệm. Nhìn nét mặt bà rạng rỡ, niềm vui tỏa sáng qua ánh mắt, thì lòng chúng tôi cũng vui ơi là vui. Tôi muốn chia sẻ niềm vui đến với mọi người, với cuộc đời, với quả đất, với hàng hà tỉ tỉ năm tháng vắt tay suy nghĩ về ý nghĩa của cuộc đời. Tôi cũng muốn chia sẻ với cái ý nghĩ về cõi tạm mà chị đã chia sẻ khi đọc phần tiểu sử của chị trên bìa sau. Cần gì ngày tháng năm sinh, cần gì sinh quán trú quán, cuối cùng, năm sinh tháng sinh trở thành vô nghĩa.
Đúng vậy chị ạ. Trong lồng kiếng của lịch sử văn học, không có ngày tháng năm sinh. Có ai biết và cũng chẳng cần biết Nguyễn Du sinh năm nào, hay bà Đoàn thị Điểm trú quán sinh quán tại đâu. Không có một đề thi về văn chương lại hỏi thí sinh về ngày sinh tháng đẻ của Nguyễn Công Trứ hay Nguyên Sa.
Bởi những tên tuổi ấy là bất tử.
Giống như Cõi Đá Vàng này.
Nó sống và sống mãi.
Bằng chứng là từ Blog Phay Van, từ một lời ao ước của cô Phay. Rồi hai người, rồi ba người. Họ muốn được đọc một tác phẩm mà họ mang dấu ấn trước 1975. Để rồi, như cả một sự diệu kỳ: những người tứ phương từ một thế giới ảo, tìm đến nhau, cùng nhau lập nên một nhóm, gọi là nhóm thực hiện dự án CĐV… Không ai biết tác giả ở đâu, làm cách gì để liên lạc. May nhờ có họa sĩ ĐC. Từ anh ĐC, chúng tôi biết là tác giả đã ở vào số tuổi gần 80, lại bị bệnh. Và chúng tôi muốn làm một cái gì đó… (Diễn tiến dự án này được kể lại bởi Trần Thị Nguyệt Mai trong bài viết Hành Trình của Cõi Đá Vàng cho phần Thay Lời Mở).
Tôi đã đánh bóng một tác phẩm quá lố chăng. Để bán sách? Không đâu. Tác phẩm này do tôi in và xuất bản chỉ được biếu tặng, không bán. Nó vô giá.
*
Nhà văn Thanh Sâm khác với những nhà văn nữ khác. Trong khi các nhà văn nữ khác chuyên viết vào những đề tài liên quan đến thân phận phụ nữ, với những nhân vật chánh thường là người nữ, thì ngược lại trong Cõi Đá Vàng, những nhân vật chánh là nam. Bà đã mang lịch sử ra để mổ xẻ, mang chủ nghĩa ra phân tích, mang sự thật ra phơi bày trước ánh sáng, và mang cả trái tim bi thương của mình mà dâng cho người chồng tử trận tại đồn Kim Thạch. Kim Thạch có nghĩa là đá vàng. Cõi Đá Vàng mang địa danh rướm máu. Nhưng nó vượt hẳn lên từ những lời thống thiết của cá nhân, nó là cả những lời thống thiết của cả một dân tộc và cho cả một thế hệ, không phải hôm qua mà ngay cả bây giờ.
Bởi vậy, chúng tôi không vui sao được…
Vui ơi là vui…
Còm
| trang bạn hữu… trong Cõi Đá Vàng (đọc sách) | |
 | Nguyen duc vu trong Giơ chân đạp mũi nhọn |
 | Phay Van trong Giơ chân đạp mũi nhọn |
| Nguyen duc vu trong Giơ chân đạp mũi nhọn |
| Trò chuyện với Trần… trong Thơ Trần Thị Nguyệt Mai | |
| Phay Van trong Giơ chân đạp mũi nhọn |
 | Phạm Trung Kiên trong Giơ chân đạp mũi nhọn |
 | Hoa trong Tòa Giám Mục Phnom Penh |
| Hãy nói giùm Tô Thuỳ… trong Tuần báo Đời Mới | |
 | Uyen Minh trong Học Trò Già |
Phay Van 
“Tôi đã đánh bóng một tác phẩm quá lố chăng. Để bán sách? Không đâu. Tác phẩm này do tôi in và xuất bản chỉ được biếu tặng, không bán. NÓ VÔ GIÁ. ”
Rất chính xác! NÓ VÔ GIÁ!
Bởi chân giá trị của chính tác phẩm CĐV, cùng những tấm lòng vô vụ lợi với văn chương đích thực của nhóm thực hiện.
Thật trân trọng.
Vui mừng trước hết là vì nhà văn đã nhận ra đứa con tinh thần của mình, bác Phạm Sơn ạ, rồi sau đó là có nhiều người được biết đến, được đọc tác phẩm, dù chỉ là dạng e-book, như anh em mình.
Hôm nay đọc toàn bộ 2 bài viết này, em mới có cái nhìn toàn cảnh về hành trình của tác phẩm CĐV..hồi sinh!
Nhưng, em có một chút phân vân, đó là: Tại sao bác nhà văn THT nói chỉ in để biếu tặng không thôi?!
Em nghĩ, hành trình đi tìm và làm hồi sinh được tác phẩm CĐV là một điều diệu kỳ thú vị đáng trân trọng. Thế thì, tác phẩm CĐV, theo em, phải được in ra để…bán phổ biến rộng rãi, ngõ hầu CĐV mới đến được tận tay mọi công chúng độc giả chứ, nếu chỉ in để biếu tặng trong phạm vi hẹp với những thân hữu của nhà văn, thì vô tình trong chừng mực nào đó, thông tin về một tác phẩm giá trị như CĐV sẽ bị hạn hẹp như nó đã vốn từng bị thiệt thòi vào những năm trước 1975…
Em nghĩ vậy…
In bán thì lại là kinh doanh rồi, liên quan đến vấn đề bản quyền và nhiều thứ khác…
Nhà văn Trần Hoài Thư không chủ trương kinh doanh em ạ. Ông là người nặng lòng với sách vở, với văn chương chữ nghĩa. Sách của ông in ra chỉ để tặng. Ai có lòng thì gởi lại tiền giấy mực, cước vận chuyển…
Nếu em đọc trang Trần Hoài Thư, sẽ thấy sách không chỉ giới hạn trong phạm vi các thân hữu của nhà văn. Em cũng có thể có một bản (nếu em tìm được bạn “bồ câu”, hi hi).
À, chị Ba chị Năm ơi!
Sao hai chị không dẫn thêm link tác phẩm CĐV vào entry này luôn?
Với các bác và các anh chị đã từng là khách cũ thì không sao, nhưng, với những người khách vô tình vào đọc bài này, thì có link của truyện CĐV ở đây, sẽ thuận tiện hơn chứ…
Đến khi nào truyện Cõi Đá Vàng thật sự hiện diện ở các nhà sách VN và trên kệ của tủ sách cá nhân gia đình nhỉ?
Ước mong sao…
Phải chờ có một điều tương tự như “… hoa nhài” bác Đinh Thành ạ.
Đọc lại bài vài lần, rồi suy ngẫm, trong văn chương Việt Nam, hiếm thấy hay đúng hơn là không thấy trường hợp nào có nhiều tính độc đáo như Cõi Đá Vàng:
1/ Một tác phẩm có giá trị, là sáng tác duy nhất trong đời của một nữ văn sĩ.
2/ Đề tài nội dung tác phẩm chuyển tải, là một đề tài gai góc, độc nhất vô nhị, do một nữ văn sĩ khai thác thể hiện.
3/ Một tác phẩm có số phận chìm đắm hẩm hiu khi ra đời, chịu nhiều thiệt thòi trên văn đàn đến gần cả nửa thế kỷ, nhưng cuối cùng đã có một cái kết ra mắt bạn đọc có hậu thật đẹp.
4/ Được nhiều người có tấm lòng tha thiết với văn chương, ở rải rác khắp nơi chưa bao giờ gặp mặt, trên tinh thần vô vị lợi tham gia tìm kiếm, cùng nổ lực bắt tay thực hiện, để rồi nhanh chóng hồi sinh thực sự cho tác phẩm.
5/ Một tác phẩm in ra chỉ để biếu tặng, chứ không bán, thể hiện rõ cái tấm lòng trân trọng với văn chương chữ nghĩa thật sự.
6/ Gần cả nửa thế kỷ dài thăm thẳm, tác giả đã lạc mất đứa con tinh thần của mình, nay đến tuổi gần đất xa trời, bỗng nhiên tìm lại được đứa con tinh thần của mình từ ân tình của nhiều bạn đọc không quen biết, thử hỏi có cái niềm hạnh phúc nào cảm động và độc đáo hơn nữa chứ…
Cõi đá Vàng, quả là một trường hợp độc đáo trong văn chương VN, thiển nghĩ, có lẽ là độc nhất vô nhị vậy!
Nguyệt Mai rất đồng thuận với anh Công Thành ở tất cả các điểm anh nêu ra. Chưa có một tác phẩm nào độc đáo như vậy. Nhờ “Cõi Đá Vàng” mà Nguyệt Mai được quen với những người bạn rất đáng quý.
Bác Công Thành: em nghĩ về sau này, khi mà chế độ cs không còn nữa, nhưng mỗi khi người ta còn nhắc đến cs và những hệ luỵ của nó, thì cuốn Cõi Đá Vàng cũng sẽ được nhắc đến, như một chứng tích.
Chào cô Mai cùng Phay Van và mọi người, cả nhà ta vui khoẻ chứ?
Như là có linh tính vậy cô Mai và Phay Van ơi, hôm nay, giờ này tôi lại bật máy vào mạng, và y như rằng, vào trang nhà cô thì thấy cô Mai…”réo”… tên tôi liền! hehe…
Ban đêm, nhìn màn hình mắt hơi kém và mỏi, nhưng cũng cố gắng đọc bài và gõ comments…đó hai cô!
Vui khoẻ hai cô Mai và Phay Van nhé….
Cám ơn anh Công Thành rất nhiều đã nghe hai cô em “réo” tên anh để mà vào thăm nhà của nàng Phay và “còm”.
Cũng cám ơn anh đã chúc mừng Nguyệt Mai.
Luôn vui anh nhé!
Thế mới thấy, một tác phẩm văn chương chân chính cho dù có bị những tình huống nghiệt ngã như thế nào, thì nó vẫn luôn sống và tồn tại mãi mãi trong lòng những người đọc thật sự.
Tôi nghĩ, nếu CĐV có mặt ở VN, không chừng nó sẽ là best seller…đấy chứ!
Chỉ tiếc là người đọc trong nước bị…”bịt mắt, bịt tai” , không được may mắn có dịp nhìn và cầm trên tay cuốn sách quý…
Đọc còm của bác Phạm Hoàng Trọng nói đến chi tiết best seller của Cõi Đá Vàng khi nó có mặt ở VN, Út chợt nghĩ đến cái tuyên truyền láo toét ra rả rầm rộ của toàn bộ hệ thống chính trị đcsvn cho cuốn nhật ký nhồi sọ “đỏ loét máu” láo toét ” Nhật Ký Đặng Thuỳ Trâm”..dạo nào, mà với thời gian cùng chân lý, nay nó đã tự nhiên chìm sâu vào vũng bùn thối của sự..mỉa mai, nhếch mép khinh bỉ…trong lòng người đọc!
Tôn trọng linh hồn người đã khuất, nhưng cũng thật là tội nghiệp cho bà ĐTT, một trí thức đã mơ hồ cuồng tín, ôm cái lý tưởng ngây thơ sai lầm bị bịt mắt không vùng vẫy, đã bị cái hệ thống chính trị vô nhân nhồi sọ “đỏ”, và bị lợi dụng tuyên truyền rầm rộ, làm trò cười cho thiên hạ, ngay cả khi bà đã… chết!!!!!!
Bác Phạm Hoàng Trọng: Cuốn sách ấy bất lợi cho uy tín của họ thì làm sao có thể lưu hành? Có vô số những tác phẩm chẳng dính dáng gì đến chính trị mà còn bị đốt đấy thôi.
“Đốt sách”.. hở chị Năm! Thế thì mời chị đọc một bài thơ..buồn buồn, ròm em mới đọc, “hổng biết của ai nữa”, nhưng…, Ròm em đố chị Năm đó…hihihihihihi….
BÀI THÁNG TƯ
Buồn tênh và héo hắt
Khi nghĩ về tháng tư
Cha thì đi vô tù
Mẹ chợ trời buôn bán.
Anh cùng với đám bạn
Không còn được học hành
( Đại học chỉ để dành
Cho con cháu cán bộ…)
Em là nhi đồng nhỏ
Nghe lời trên dạy răn
Vì “lợi ích” trăm năm
Sách báo hay đốt hết…
( Bởi chúng muốn tiêu diệt
Tận gốc rễ sâu xa
Kéo dân tộc xuống đà
Hố sâu của ngu dốt )
Năm trăm đồng đổi một
Rồi một còn tám hào
Kế mười đồng ăn một
Khiến dân chúng lao đao
Cơm gạo độn khoai sắn
Mẹ tần tảo chắt chiu
Thương con, khổ đã sẵn
Thương chồng biết bao nhiêu
Nhớ Mẹ và kỷ niệm
Nước mắt cứ dâng trào
Mỗi lần em nghĩ đến
Tháng tư buồn năm nao…
( Chị Năm mà biết thì gõ tên Tác giả vào đây nghen…hihihihi…
Tác giả: Trần thị Nguyệt Mai- chú thích của “chị Năm” đó nghen Tín)
Nhân tiện, Ròm em đề nghị chị Năm, nếu được, một lần nữa gắn link bài viết: ” Để Tang Cho Sách” (hình như là của nhà văn Khuất Đẩu thì phải? ) mà em nhớ lúc trước chị Ba có giới thiệu ở một entry nào đó..?!
Chị gắn vào còm em đây luôn, để mọi người, ai thích thì có thể đọc hoặc đọc lại, ngõ hầu có sự cảm nhận sâu sắc về cái…”phần thư..của nhà nước csvn”.
Được hông chị Năm…
Chị Năm: Trời..trời..!!! “cà lăm”..cái gì chị Năm!!!!
Những bài hay và quý, theo em khi đọc như là..”uống thuốc bổ”..dzậy đó!
Ai dám nói..”cà lăm”..chị cho em biết, ròm em..xăn tay áo..dzợt tả tơi..người đó liền cho coi!!!! hihihihihihi…
Em “năn nỉ” chị Năm, vì..em rất thích đọc lại..đó!!!!!!
Ròm em cũng mới biết chị Ba có..NHÀ !
Em vừa mới nhắn tin cho các bạn biết rồi đó nghen…
Chị Năm: Trời..ơi..! Nhà toàn lưu trữ..”của hiếm, của quý”, thế mà khi cần thì chị Năm lại không biết món “đồ quý hiếm” ở chỗ nào??!!!
Thua chị thiệt luôn đó chị Năm ơi…
P/s: Em biết chỗ chị Năm cất “đồ quý hiếm này”, chị Năm..cầu cứu Út em hông? hihihihihihi…
Cha..cha..! Lần đầu tiên cả nhóm kiến được chị Năm..cầu cứu! Thích thật!!!! hihihihihi…
Nhưng chị Năm phải..”rút kinh nghiệm nghiêm túc”..đó nghen…hihihihihi..
1/ Còm #4 của chị Ba cho chị Hai Nha Trang ở entry: Bài Cho Nhi Đồng Tháng Tám – ngày 8/9/2011
2/ Còm #7 của chị Năm đáp ứng đề nghị của Tuấn Anh ở entry: Cõi Đá Vàng ( Quà Tặng ) – ngày 16/1/2012.
Út..”cừ”..hông chị Năm? hihihihihihi
Chị Năm ơi, theo Út, chị nên copy “nguyên xi” cái còm #4 của chị Ba “tặng” chị Hai Nha Trang.. là ý nghĩa nhất.
Út nghĩ vậy…
Cảm ơn Bảo Vân, em “cừ” lắm.
Rút kinh nghiệm hở em: chị vẫn rút, mà sao sợi dây (kinh nghiệm) này dài quá, rút hoài không thấy hết 😀
Thân mời cả nhà và nhóm kiến đọc lại cái “còm” của Chị Nguyệt Mai tặng Chị Nha Trang:
Nha Trang thân mến,
Mai cũng tiếc thật là tiếc cùng với Nha Trang khi nghe Trang kể món quà hiếm, quý, đặc biệt đó đã bị mất do vụ tịch thu sách báo nhà Nha Trang sau năm 1975…Và Mai cũng đã khóc khi hiểu toàn bộ trên dưới 7000 (bảy ngàn) cuốn sách báo các loại đã bị dọn sạch trước mắt cả gia đình của Trang…
Tưởng không có gì đau đớn hơn!
Mai gởi tặng Nha Trang truyện ngắn “Để tang cho sách” của nhà văn Khuất Đẩu.
Để Tang Cho Sách
Khuất Đẩu
Bà tôi thường than thở, hết một nửa cơ nghiệp của nhà này đã tan tành theo sách. Một nửa cơ nghiệp nói cho to, cho xứng với nỗi đau tiếc của của bà, chứ thực ra chỉ vài trăm cuốn sách của ông tôi thôi. Có điều, đó không phải là những quyển sách bèo nhèo giấy rơm thô kệch, đang tràn ngập trong các hiệu sách, trong trường học và trong thư viện. Chưa nói tới nội dung, chỉ mới lật qua vài trang mờ nhoẹt vàng đục với những con chữ ốm o đói khát như những người bị sốt rét rừng là đã thấy chán lắm rồi.
Sách của ông tôi, bạn chỉ ngắm không thôi cũng đã thấy thích. Những cuốn tự điển của Pháp, của Việt, thư pháp của Trung Hoa, những sách thuốc, sách khoa học, những bộ tiểu thuyết của các nhà văn danh tiếng, những sách học làm người, những sách triết…đứng sát bên nhau phơi cái gáy mạ vàng như cả một đội ngự lâm quân thông thái và oai vệ. Trang nghiêm nhưng không lạnh lẽo, bọn họ là thầy là bạn của ông tôi. Và vì vậy, bạn cũng như tôi chỉ được phép đứng nhìn mà thôi.
Ông tôi là một người mê sách (cũng lại là cách nói vừa tấm tức vừa giận hờn của bà) mê hơn cả vợ con. Nếu bảo rằng “thư trung hữu nữ nhan như ngọc”, thì ông tôi tuy đã già nhưng lại có đến những mấy trăm người đẹp như các vua chúa ngày xưa, nên bà tôi “ghen” cũng phải.
Ông mê sách như người mê đồ cổ. Nghe ở đâu có sách quý là ông tìm tới dù có phải tốn kém tàu xe và phải bỏ ra cả một mòn tiền lớn để “rước” người có nhan như ngọc đó về, ông cũng dám chơi một phen cho thõa chí. Như cuốn Tự vị của Paulus Của, nghe đâu như là ấn bản đầu tiên của một ông cụ nào đó bắc bực làm cao đến tận giời, ông tôi đã phải lặn lội vào tận xứ Thủ Dầu Một xa lắc xa lơ để mua cho bằng được. Công cuộc mua quyển sách đó, chẳng những khiến ông mất đến mấy chỉ vàng, mà còn ốm một trận thừa sống thiếu chết.
Cuốn sách cũ đến nỗi như đã ngàn năm tuổi. Còn hơn một người chơi đồ cổ, ông tôi lại phải tốn thêm một món tiền và nhất là tốn rất nhiều thì giờ để nài nĩ và kiên nhẫn ngồi chờ anh thợ đóng sách đóng lại giùm. Lúc này quyển sách đối với ông như một con bệnh thập tử nhất sinh và anh thợ đóng sách cứ như một bác sĩ. Khi anh thợ tháo bung sách ra, ông đau nhói như thể gan ruột của mình cũng bị lôi ra như thế. Ông hồi hộp theo dõi từng mũi chỉ khâu, nín thở xem anh ta cắt xén, làm bìa. Cho đến khi sách được làm mới một cách khỏe mạnh, xinh đẹp, ông ôm quyển sách trước ngực như một người mẹ ôm đứa con bé bỏng vừa được bác sĩ cứu sống. Ông hết lời cảm ơn anh ta, đưa cho anh một tờ tiền lớn và hào phóng không nhận tiền thối lại. Đem quyển sách về nhà, ông lại mất cả buổi ngồi ngắm đến nỗi quên cả bữa cơm khiến bà tôi phải giục.
Đó là với những sách cũ quý hiếm. Còn sách mới, ông lại “phá của” một cách không giống ai. Sách nào ông cũng phải mua đến những hai quyển, một để đọc và cho mượn, một để nguyên không đụng tới. Những quyển sách để nguyên ấy nằm im trong tủ kính, mỗi lần mở ra là thơm nồng mùi giấy mới và mực in. Đối với ông, đó là một mùi thơm huyền hoặc đầy quyến rủ và mê đắm như những người nghiện nghe thấy mùi thuốc phiện. Chẳng những chỉ mùi thơm trinh nguyên không thôi, quyển sách vẫn còn trinh trắng khi hãy còn những lề chưa rọc.
Học cách người xưa, không để của cải cho con cháu mà để sách, nên giá như có phải vì thế mà tiêu hết cả cơ nghiệp, ông tôi cũng không tiếc. Chỉ có một điều khiến ông băn khoăn, ấy là trong đám con cháu thực sự chưa có một người nào đủ để ông tin tưởng. Gạt hết những đứa chỉ biết có nhà to xe đẹp, những đứa chỉ biết vung tiền trong các cuộc ăn chơi, suốt một đời chưa đụng tới một quyển sách nào, những đứa mà ông bảo là trong đầu toàn chứa những thứ vớ vẩn nếu không muốn nói là hôi thối ấy, còn lại chỉ vài đứa có để mắt tới sách, nhưng với một thái độ hờ hững, một đôi khi thô bỉ xúc phạm đến sách.
Ông ghét nhứt ai đó đọc sách mà miệng cứ nhai nhồm nhoàm, vừa đọc vừa tán chuyện, bạ chỗ nào cũng đọc ngay cả trong nhà cầu, đang đọc mà có ai ới lên một tiếng là ném ngay cái xạch sau khi đã tàn nhẫn xếp lại một góc để làm dấu, rồi bỏ đi mà không cần biêt tới quyển sách có thể bị ướt, bị bẩn hay bị cháy. Ông cũng không chịu được cái cách lật sách thô bạo bằng cả bàn tay úp lên trang giấy hay thấm nước bọt trên đầu ngón tay. Đó là cách cư xử của kẻ phàm phu tục tử, của phường giá áo túi cơm. Lật sách mà như thế có khác gì sàm sỡ nếu không muốn nói là cưỡng bức. Phải lật như những nhà sư nâng nhẹ một trang kinh hay là như khẽ lay một người đẹp đang ngủ.
Đối với ông, đọc sách là để được tiếp cận với những tâm hồn ngoại hạng, cho nên trước hết phải tắm rửa sạch sẽ, ăn mặc chỉnh tề, phải “dọn mình”như con chiên quỳ trước Chúa, như nhà sư đảnh lễ trước bàn thờ Phật. Chẳng những sạch ở phần xác mà còn sạch cả phần hồn. Nghĩa là không để những giận hờn phiền muộn hay những ý nghĩ ô trọc dính bám cho dù chỉ một tí trong đầu. Chỉ đọc trong lúc thanh tịnh giữa khuya hay khi gần sáng tinh mơ. Đọc với hương trầm cọng với mùi hương ngai ngái của giấy mực, hương của sương đêm loáng thoáng hay hương của nước mưa mát dịu. Đọc là mở hồn ra để hơi thở của sách ùa vào căng buồm lên cho con thuyền bé nhỏ của mình được dọc ngang trên biển học mông mênh.
Đương nhiên là ông tôi khó tính nhất nhà. Cái viện sách bé nhỏ của ông là một nơi khả kính, thâm nghiêm như một ngôi đền không một ai ngay cả bà tôi dám động tới. Bảy mươi năm sống trên đời của ông thì hết một nửa là ở trong cái gian phòng đựng đầy sách với mùi hương và sắc màu của những tâm hồn kỳ vĩ. Dạo ấy, mặc dù được cưng chiều và rất có triển vọng được ông tin tưởng, tôi cũng chưa được một lần đọc một quyển sách nào trong tủ sách ấy. Ông bảo tôi chưa đủ tuổi và chưa học được cách nâng niu gìn giữ theo cách gần như tôn thờ, thì đọc chẳng ích lợi gì mà còn “giết” sách. Theo ông, đọc vì tò mò, đọc như “lua cơm”, đọc như ngốn ngấu thì cả đầu óc mình chỉ là một bãi hoang chứa đầy những xác chết của sách bị vất ngổn ngang mà thôi. Đọc là phải ngấm từng chữ từng câu, phải để nó bén rễ trong đầu mới có thể thành cây cho trái ngọt.
Năm tháng qua đi, ông tôi âm thầm làm một cuộc chuyển giao lặng lẽ. Tiền bạc trong nhà cứ cạn dần nhưng sách của ông lại đầy lên, phải đóng thêm tủ kê thêm kệ. Cô chú tôi biết ý ông, nên mừng tuổi không bằng trà ngon rượu bổ, mà bằng những phong bì ít nhất cũng đủ cho ông mua được một hai quyển sách. Những lúc ấy ông vui như một đứa trẻ lên 5 được nhận tiền lì xì. Rồi ông đi ra tiệm sách, khệ nệ ôm về những chồng sách mà ông ao ước nhưng chưa đủ tiền mua. Ông ve vuốt từng cái bìa, ngắm nghía từng con chữ, đê mê những sách của Lá Bối, An Tiêm, mơ màng với những tác giả Saint Exsupéry, Bùi Giáng…Giá như ông sống đến một trăm tuổi và giá như ông còn có đủ tiền thì cái viện sách của ông sẽ kín đặc những sách. Ông sẽ ngồi giữa những bức tường dày cộm thơm tho đó như một anh lính già đang tử thủ trong một cái lô cốt văn hóa.
Sau tháng tư năm ấy, cái tháng tư mà dù nằm dưới mộ sâu ông vẫn còn đau đớn, những cuốn sách của ông tưởng sẽ sống đến ngàn năm đã bị bức tử một cách oan nghiệt.
Khi người ta đội lên đầu những quyển sách của ông, có những quyển già như một ông tiên đầu bạc, có những quyển xinh tươi như những thiếu nữ trẻ trung, những chiếc mũ có tên là “nọc độc”, là “đồi trụy”, là “phản động” thì hơn ai hết ông hiểu đó là một lời tuyên án tử hình.
Ông suy nghĩ lung lắm, không phải để tìm cách chôn dấu hay tẩu tán. Mà suy nghĩ làm sao để chọn cho sách một cái chết xứng đáng với lòng tin yêu và kính trọng của ông.
Một đêm thức trắng.
Rồi hai đêm thức trắng.
Ngày thường ông bình tĩnh là thế nhưng lúc này, ông bối rối run rẩy. Có lúc mặt ông đỏ bừng và mắt ông lóe lên những tia lửa căm hờn. Cả nhà chẳng ai dám hỏi nói gì với ông. Giống như một con sư tử già bị săn đuổi cùng đường, lâu lâu ông lại gầm lên một cách tuyệt vọng.
Cuối cùng ông đã chọn cho mấy trăm cuốn sách một cái chết dũng cảm. Đó là chính ông tự mình đốt sách.
Một quyết định cháy lòng.
Tôi cũng được dự phần trong cuộc hỏa thiêu đau đớn ấy, bằng cách giúp ông bê hết sách ra sân. Dù đem đi đốt nhưng ông không cho phép tôi làm rơi rớt xuống đất, không được nặng tay, mà phải sẽ lén nhẹ êm như đang bồng một em bé say ngủ. Phải rồi, những cuốn sách của ông đang say ngủ. Đánh thức chúng dậy, ông sẽ không chịu nổi những tiếng khóc mà chỉ riêng ông mới nghe được mà thôi.
Sách được xây thành một cái tháp quanh những thanh củi chẻ nhỏ. Ông không muốn đốt chúng bằng xăng hay dầu. Ông lại càng không muốn xé sách ra từng mảnh nhỏ để đốt. Xé ra là làm chúng đau. Và làm cho chúng đau trước khi chết là tội ác. Một người coi sách là sinh vật sống, để cả đời nâng niu bồng ẳm, vậy mà phải giết do chính bàn tay của mình, bạn phải biết là ông tôi đã đau khổ đến nhường nào.
Đó là một đêm tháng năm lặng gió. Cây cối im ngủ. Những ngôi sao như tan đi trong khói trời mờ đục. Ông tôi cử hành lễ đốt sách cũng bi tráng và lẫm liệt như Huấn Cao cho chữ trong ngục. Ông mặc toàn đồ trắng, cắm một cây đuốc giữa trời, khấn khứa rì rầm rồi lạy bốn hướng mỗi nơi một lạy. Xong ông lấy cây đuốc đang cháy đặt vào giữa tháp. Dứt khoát và quyết liệt như cái cách các võ sĩ đạo đâm kiếm vào bụng.
Lửa bắt rất nhanh, chỉ trong phút chốc đã bắn vọt lên đầu ngọn tháp.
Đã nghe mùi mực và mùi giấy.
Đã nghe tiếng vặn mình của các bìa sách.
Đã nghe những âm thanh líu ríu như run như rẩy của những trang sách méo mó cong vênh.
Lửa trào ra như từ miệng hỏa diệm sơn.
Lửa ôm choàng lấy sách, hôn dữ dội bằng đôi môi bỏng cháy.
Sau cùng, cái tháp bằng sách đỏ rực như một trái tim để lộn ngược.
Ông tôi ngồi xếp bằng, cố giữ nét mặt trầm tĩnh một cách cao cả. Không một giọt nước mắt cho dù là vì khói cay xè. Ông như thượng tọa Thích Quảng Đức đang ngồi kiết già với ngọn lửa bao quanh. Có thể nói, chính ông cũng đang tự thiêu. Bất giác tôi cảm thấy muốn khóc vì lo sợ. Đến một lúc nào đó, biết đâu ông đứng bật dậy bước thẳng vào ngọn lửa.
Ông chết theo sách.
Đó là một cái chết đẹp, xứng đáng với một người yêu sách như ông.
Nhưng ông chưa muốn chết vì ông còn phải để tang cho sách như một đứa con chí hiếu. Ngay lúc lửa tàn, ông quỳ xuống lạy ba lạy. Rồi ông kiên nhẫn ngồi đợi cho tất cả biến thành tro nguội. Ông bảo tôi hốt tro vào bao, cất vào tủ rồi mới chịu đi vào nhà. Gần như suốt đêm ông không ngủ. Bà tôi than thở là nghe tiếng dép của ông kéo lê lệt sệt mãi tới tận sáng.
Hôm sau, ông bảo tôi thuê thợ đóng nhiều chiếc hộp để đựng tro. Mỗi chiếc để một ngăn tủ. Ông khóa lại và dặn không được dùng vào việc gì khác ngoài việc gìn giữ những chiếc quách ấy. Hơn 30 năm sau, cái tủ đựng đầy những hộp tro vẫn đứng im đó như một nhà mồ. Ngày giỗ ông, chúng tôi cũng đem một bát nhang đến thắp trên đầu tủ. Có cảm giác như hồn ông và hồn sách cùng lảng đảng bay về.
Vẫn chưa hết chuyện về ông tôi đâu. Một tháng trước ngày mất ông muốn tôi làm cho ông những tấm mộ bia bằng giấy. Ông đưa tôi một danh sách dài những quyển sách bị đốt, cứ mỗi tấm bia đề tên một quyển sách. Hơn mấy trăm cái bia như thế, phải mất cả tuần mới làm xong. Những mộ bia không có ngày sinh nhưng có chung một ngày tử. Chúng được xếp lên kệ thay cho hàng trăm cuốn sách đã chết tập thể.
Cả viện sách của ông giờ đây biến thành một nghĩa trang.
Ông trịnh trọng chít khăn trắng, lên nhang đèn rồi cung kính khấn vái như trước bàn thờ tổ tiên. Trong những lời rì rầm, nhiều lúc bỗng vang lên như tiếng khóc, ta là người có tội, có tội. Theo như tôi hiểu đó là cái tội không bảo vệ được sách, tội với các tác giả, tội với những thợ sắp chữ ở nhà in và xa hơn nữa là có tội với giấy và mực.
Ông biết ơn họ bao nhiêu thì bây giờ ông ray rứt vì mình có tội bấy nhiêu.
Từ đó ông ăn ít ngủ ít. Ông đem từng tấm bia đặt lên bàn, lặng lẽ ngồi ngắm hằng giờ như đang đọc sách. Mỗi tấm bia gợi nhớ đến màu bìa, co chữ, tranh vẽ và cả nội dung mà chỉ có ông mới thấy được, hiểu được. Ông như sống lại những năm dài trước đó với những niềm vui kín đáo khi tìm được sách quý, hay mua được những sách hay. Những lần như thế, ông tự thưởng cho mình khi thì một bình trà, lúc một chung rượu hay tách cà phê và những điếu thuốc thơm thay cho hương trầm.
Rồi đến một lúc ông không ăn mà cũng chẳng ngủ. Người ông khô kiệt tái xám. Ba tôi và các chú đi cải tạo chưa về đương nhiên là khoét sâu vào hồn ông những nỗi buồn lo khôn nguôi. Nhưng dù vậy, tận cùng của đêm thì cũng phải sáng. Ông có thể đợi đến mười năm hay hai mươi năm. Chỉ có những quyển sách bị đốt là không đợi được. Ông nói với bà, biết trước như vầy tôi đã để hết tiền cho bà chứ mua sách làm chi. Bà tôi cay đắng, ai mà có con mắt sau lưng.
Buổi chiều cuối cùng ngồi bóp chân cho ông, tôi nghe ông hỏi, cháu thấy ông thế nào? Tôi nói, dạ, ông nên ăn chút cháo, trông ông gầy lắm. Không phải, ông nói, da ông thế nào, đã ngã thành màu đất chưa? Không biết da màu đất là màu gì, tôi nói đại, chưa ông à. Ngã màu đất là sắp chết đấy cháu, ông nói. Ông đã có ý để lại sách cho cháu, nhưng ta tính làm sao được bằng trời tính. Cháu nhớ giữ giùm ông cái tủ và mấy cái kệ.
Nghe ông nói, tôi thấy da ông quả thật rất giống với màu đất bạc phếch, lạnh lẽo ở nghĩa địa. Da ông là da của một người đã chết từ lâu nhưng chưa chôn. Hay là ông đã chết từ cái đêm hôm ấy. Hồn ông đã cùng với hồn sách nương theo khói bay lên tận trời cao. Cái miền đất ồn ào đầy ô trọc và thù hận này biết đến bao giờ mới lại có được những con người, những quyển sách biết yêu quý tương kính lẫn nhau như thế. Chính lúc này tôi mới thấy thấm thía nỗi đau mất sách của ông.
Tôi vừa buông tay ra thì ông ngừng thở. Ông chết nhẹ nhàng như gấp lại một cuốn sách. Tính ra, ông đã để tang cho sách đúng một trăm ngày./.
Khuất Đẩu
(nguồn: vanchuongviet.org)
Cám ơn chị Năm, và cũng cám ơn…người đẹp..nghen!
Công nhận..”ấy”.. nhớ..”cừ”..thiệt, hở chị Năm!!!!
Chị Năm dậy sớm ghê hén!
Ủa!!!! Ròm em có làm cái gì đâu mà chị Năm..phán là..”Tín cũng cừ vậy”!!!!!
Chị Năm có nghe câu này chưa? ” KHEN CHO NÓ..CHẾT! ” Dạo này chị Năm có..”âm mưu”..gì với ròm em đây ta??!!!
“Để tang cho sách”!
Lần đầu tôi mới được đọc, công nhận nhà văn Khuất Đẩu đã viết một truyện ngắn thật tuyệt vời đầy ấn tượng cảm động.
Cám ơn cô Phay Van đã đăng lại để tôi có dịp thưởng thức truyện ngắn quá tuyệt vời này.
Chị Năm thấy chưa!!!!! “Để tang cho sách”..sẽ còn có rất nhiều người tìm đọc, vậy mà chị Năm bảo..”cà lăm”…
Bằng chứng ở đây là bác PHT, cũng như hồi nãy em vào nhà chị Ba, đọc thấy có một người bạn của chị Ba ký tên TN, đọc xong “Để tang cho sách”…rồi viết bài nữa đó!!!!
Chị Năm hết..”cà lăm”..chưa??!!! hihihihihihi…