Spinoza bàn về tự do ngôn luận

(Hình trong phim Animal Farm)

.

“Chính Trị Luận” là tác phẩm cuối cùng còn viết dở dang của Spinoza (1632- 1677, triết gia Hà Lan gốc Do Thái). Những tư tưởng trong “Chính Trị Luận” soi sáng và tạo cảm hứng cho J.J. Rousseau, dẫn đến cuộc cách mạng Pháp 1789.

Trong “Chính Trị Luận”, Spinoza bàn về tự do ngôn luận như sau:

“… những luật lệ chống lại quyền tự do ngôn luận là những luật lệ đáng ghét nhất. Chính phủ càng cố gắng xóa bỏ tự do ngôn luận, dân chúng càng cố gắng chống đối. Những kẻ chống đối phần đông là những kẻ có ý thức và đạo đức cao. Con người không thể chịu đựng nổi những luật lệ kết tội những tín ngưỡng của họ. Họ sẽ xem như một vinh dự khi chống lại những luật lệ ấy. Nếu con người vi phạm luật lệ mà tuyệt nhiên không làm hại đến bất cứ một ai thì luật lệ ấy cần phải được xét lại, nếu không dân chúng sẽ tìm thấy thú vui trong sự vi phạm luật lệ cũng như trẻ con tìm thấy thú vui khi làm những việc bị cấm đoán. Nói tóm lại, chỉ nên trừng phạt những hành vi phạm pháp và nên dành nhiều tự do trong vấn đề ngôn luận. Được như vậy chính phủ sẽ tránh được nhiều cuộc nổi loạn võ trang do sự tức nước vỡ bờ mà ra.

“Chính phủ không nên tìm cách kiểm soát tư tưởng dân chúng.
…
Chính phủ có quyền trừng phạt hành vi của các công dân nhưng không có quyền trừng phạt tư tưởng của họ.”