Bài Cho Nhi Đồng Tháng Tám

Phay Van thân mến,
Bây giờ đang là tháng tám âm lịch. Chỉ còn mấy ngày nữa là rằm tháng tám: Tết Trung Thu. Tết của trẻ nhỏ. Làm chị nhớ đến ngày xưa, đêm Trung Thu, cùng với lũ bạn bé thơ cầm đủ mọi loại đèn màu, lung linh ánh nến, trông thật đẹp mắt, vừa đi rước đèn, vừa hát vang:
Tết Trung Thu rước đèn đi chơi
Em rước đèn đi khắp phố phường…
Trên cao, trăng tròn vành vạnh, tỏa ánh sáng hiền dịu, như đang cười với đám trẻ thơ.
Hạnh phúc quá hờ em?
Cho đến một ngày, 20/07/1969, bằng phi thuyền Apollo 11, phi hành gia Mỹ Neil Armstrong, người đầu tiên trên thế giới, đã đặt chân đến mặt trăng. Vui vì những tiến bộ của khoa học, nhưng cũng hơi buồn vì đã không còn huyền thoại chú Cuội và chị Hằng nữa, khi biết rằng trên mặt trăng chỉ có đất và đá, không có một bóng người.
Hôm nay, chị mời em và các bạn đi coi dọn dẹp tại một xưởng chế tạo hỏa tiễn / phi thuyền (space shuttle) nhé, Bảo đảm mọi người sẽ rất thích thú, vì mấy khi mà mình có dịp được như vậy. Đúng không em???

Trần Thị Nguyệt Mai

—

Bài Cho Nhi Đồng Tháng Tám

* Tác giả : CAM LI NGUYỄN THỊ MỸ THANH
* Trích trong Bán Nguyệt San Tuổi Hoa năm 1974
* Nguồn : tuoihoa.hatnang.com

—————

Mảnh giấy nhỏ đã đầy đặc những hình vẽ. Tiến bỏ cây viết xuống bàn, ngắm nghía. Tôi cũng ngừng tay viết, hỏi:
– Vẽ cái gì đó Tiến?
Hình như thằng bé không nghe gì. Tôi nhìn vào mảnh giấy: chỉ toàn là đồi núi lồi lõm và chính giữa là một chiếc phi thuyền. Cả một khung cảnh thật khích động. Tôi nao nao nhớ đến cách nay năm năm, những bước chân đầu tiên của con người đã đặt lên nguyệt cầu. Thật thần tiên và cũng thật tàn nhẫn. Thần tiên vì đó là sự thực hiện giấc mơ của người địa cầu: thăm quê hương của chị Hằng. Nhưng cũng thật tàn nhẫn vì từ đó bao nhiêu huyền thoại đã sụp đổ. Trẻ con từ đó không còn tin chuyện cây đa, chú Cuội, chị Hằng, thỏ ngọc trên cung trăng. Mảnh trăng vàng không còn là một cái gì thơ mộng, bí ẩn nữa.

Tiến quay lại, khoe:
– Đẹp không chị?
– Đẹp.
Tiến hớn hở nói:
– Đây là chiếc nguyệt xa do em sáng chế.
Tôi giật mình, rồi cười xòa:
– Kiểu năm nào đây?
– Năm 1984.
Tôi bắt đầu tham dự vào trò chơi của Tiến:
– Tại sao không phải là năm nay?
– Năm nay em mới có mười tuổi, chưa làm phi hành gia được.
– Ghê dữ vậy? Đợi tới hai mươi tuổi làm phi hành gia trẻ nhất thế giới à?
Tiến cười thích thú, và cúi xuống vẽ thêm cái bóng của chiếc nguyệt xa in trên mặt đất lởm chởm.

Tôi không còn hứng để viết nữa, lặng yên ngắm bức họa của Tiến, chợt nghe một nỗi gì, như là tiếc, hay thương, hay bâng khuâng… làm lòng mình chùng xuống. Mùa thu! Ừ, mùa thu đã đến từ lâu rồi. Giản dị và gọn gàng biết bao! Mùa thu ở Sài Gòn không có gió heo may mà chỉ có nắng gắt làm toát mồ hôi. Không có lá thu rụng mà chỉ có những đốm hoa phượng tả tơi còn sót lại trên cành cây xanh lá. Ôi mùa thu! Vô vị và lặng lẽ thế nào! Bao nhiêu lần Trung thu đã đến và các em tôi lớn dần. Mỗi lần phố sá có một tí màu sặc sỡ vì những chiếc lồng đèn và xóm nhỏ có một tí lửa đèn cầy bé nhỏ lung linh về đêm, là tôi nhớ đến ngày hai con người đầu tiên bước chân lên mặt trăng (*). Rồi thôi, tôi lại quên ngay sau đó. Nhưng hiện giờ, Tiến đang gợi lại. Tôi biết trong cái khô gọn của đời sống, bao nhiêu ước mơ đã tự nó ươm mầm. Trong cái lặng lẽ của ngày tháng, một chút gì rực rỡ vẫn tiềm tàng. Nhìn Tiến vẽ mơ ước của mình ra trang giấy, tôi nghĩ đến đường biểu diễn mơ ước của con người theo thời gian. Ai lại chẳng thế, phải không? Thuở lên năm có những ý nghĩ vĩ đại, khi lớn dần thì ước mơ lại nhỏ dần. Một sự biến thiên nghịch chiều? Tôi cũng vậy, nhưng hy vọng có nhiều cái ngoại lệ. Ồ, nghĩ vẩn vơ quá đi! Hãy nhìn kìa, cái lá cờ Việt Nam đã bay phất phới một cách rất nặng nề bên cạnh chiếc nguyệt xa.

***

– E… í… e… í… ò! Dang ra! Xê ra!
Ai cũng giật mình. Nhưng má đã hiểu ra trước. Má cười:
– Rồi! Lại choàng khăn, lại trùm mền nữa rồi!
Quả thật không sai. Thạnh xuất hiện ở cửa phòng, làm ai cũng bật cười. Trên đầu quấn một tấm vải hoa, giắt một cây trâm vàng, người choàng một tấm mền nhỏ. Thạnh để ngón tay trỏ lên má, chạy một vòng biểu diễn. Tôi kêu lên:
– Thạnh, sao cứ giả gái hoài vậy?
– Em đóng “Hồ Quảng” mà!
– Trời!
Tôi không thể nào nhịn cười được. Tiến thì bực mình gắt gỏng:
– Nè, sắp nhập học rồi, sao không chịu ôn bài? Mi mà học dở quá cô đuổi ra, cho đi học trường tư rán chịu.
– Không sợ! Học trường tư cũng được. Thạnh tha hồ mặc áo đẹp. Có anh Tiến mới sợ, nghe má dọa hễ thi rớt thì bắt đi học trường tư phải mặc áo chim cò…
– Rồi sao?
– Rồi… rồi hoảng hồn phải thi đậu vào lớp đệ thất (**), ha ha….
– Trời ơi! Nói vậy mà cũng nói. Người ta đậu là vì người ta học giỏi.
– Kệ anh Tiến. Thạnh cũng học giỏi vậy. Nhưng Thạnh cũng thích hát Hồ Quảng nữa. Nè, nghe đây… dang ra… xê ra! E í e í… ò… Như ta đây là….
Tiến vùng vằng tức tối cầm sách vở chạy đi. Còn lại cu Thạnh lúc này đã leo lên giường, một mình thủ nhiều vai. Giọng của Thạnh trong trẻo và gương mặt mủm mỉm trắng hồng khiến không ai có thể giận Thạnh được.
– Bây giờ em đóng vai Na Tra nghen! Lúc này Na Tra đang hiện hồn về nghen! Bớ mẹ… con đã về đây… bớ… mẹ!….

***

Tiến và Thạnh khác nhau một trời một vực. Tiến ít nói, Thạnh líu lo như chim. Tiến thích ngồi một mình xem sách hoặc vẽ, Thạnh ưa có đông người để cho cu cậu góp chuyện. Tiến mê Sử ký, Địa lý, Toán và … Thiên văn, Thạnh khoái xem kịch và… cải lương Hồ Quảng. Tiến thích mặc áo trắng quần xanh để đi học trường công, Thạnh khoái có khăn áo rườm rà để… đóng tuồng.

Tôi gọi Thạnh:
– Thạnh nè! Mình là con trai, đi học trường con trai, mà cứ yểu điệu như vậy người ta đuổi qua trường con gái đấy!
Thạnh tháo chiếc khăn xuống, nhoẻn miệng cười:
– Em chơi một tí thôi. Bữa nào đi học, em lại học đàng hoàng.
– Giỏi lắm! Học rồi lớn lên Thạnh sẽ làm gì nào?
– Làm nghề gì hở chị?
– Ừ. Chẳng hạn như anh Tiến đó, anh ấy mơ làm phi hành gia để lên mặt trăng. Còn Thạnh?
– Em cũng mơ lên mặt trăng.
– Thật không?
– Thật chứ! Em sẽ đi đua cùng với anh Tiến.

***

Thạnh đã lên mặt trăng trước Tiến. Một cuộc so tài thầm lặng! Tiến còn chờ ngày hai mươi tuổi. Nhưng cu Thạnh thì chỉ cần đội lên đầu một cái vương miện bằng giấy, khoác một tấm chăn, và nhún chân một cái… Xoèng! Tiếng chiêng trống giả bằng miệng đã nổi lên. Và… “Đường Minh Hoàng tí hon” đang đứng trên… cung Quảng. Thật là huyền diệu! Thật là thơ mộng! Trung Thu chưa đến, nhưng tôi nghe xung quanh mình nhiều tiếng trống múa lân như đã vang dội. A! Ít ra trong cái khô gọn của đời sống, của thời đại nguyên tử, vẫn còn có những phút giây hay hay như thế. Tôi vỗ tay khen ngợi Thạnh. Thạnh đang bước trên mặt đất quê hương chị Hằng – làm bằng mền và gối. Thật êm ái, không âm u lạnh lẽo như mặt đất cung trăng mà Tiến đã vẽ, như những phi hành gia đã thấy.

Tiến tức lắm. Dù không ghét những trò chơi của Thạnh, nhưng để tỏ ra “ta là người lớn”, Tiến bỏ đi ra sân nhà.

***

Đêm đã xuống thật bình yên. Ở đây mùa thu không vui, không thơ mộng, nhưng Tiến không phải nghe súng bắn hay bom nổ như ở nhiều nơi mà Tiến biết qua sách Địa dư, qua tin thời sự. Tiến dõi mắt nhìn lên trời. Tiến đã thấy trăng ở sau mây. Khích động quá, cái mảnh tròn và sáng rực đó. Từ lúc năm tuổi đến nay Tiến đã vẽ biết bao nhiêu chiếc phi thuyền. Trái mơ chưa chín. Nhưng Tiến sẽ lên đó, cắm một ngọn cờ, nhặt vài mẩu đá, và… và làm gì nữa nhỉ?

– Cho Tiến này!
Tiến ngạc nhiên, rồi sáng đôi mắt lên. Một mẩu đá trong tay chị. Tiến nắm lấy, thắc mắc:
– Đá gì đây, chị?
– Đố Tiến biết.
– Đá mặt trăng, phải không?
– Sai rồi! Đá ở núi Châu Thới, chị nhặt và giữ mấy năm nay. Cho Tiến đó!
Tiến băn khoăn chưa hiểu. Tôi xoa đầu em, nói:
– Tiến biết không, đá này hay hơn đá mặt trăng nhiều. Vì đá mặt trăng được mang về nghiên cứu, nếu có những gì quý giá thì con người cũng khó lòng mà đạt được, vì nó xa xôi quá. Còn đất đá lấy từ nước non mình, đáng được nghiên cứu hơn hết, vì…
Tôi không biết nói sao cho đủ ý. Tiến mới có mười tuổi. Hãy để cho em nuôi trái mơ. Tôi thật bậy khi phá quấy những ý tưởng của em. Nhưng Tiến đã cười, và em tiếp lời tôi:
– Em hiểu rồi! Vì trong đất đá có những giọt dầu hỏa. Em nghe người ta nói vậy, đúng không chị? Nếu biết trong đất đá nước mình có những giọt dầu hỏa, mình sẽ dễ tìm kiếm hơn là tìm kiếm một thứ gì trên mặt trăng, phải không chị?
– Ừ!
Tôi lặng im, và nghe gió thu mát rượi cả lòng. Tiến không còn nhìn mặt trăng nữa, mà say sưa ngắm mẩu đá. Em ơi! Quê hương ta chưa cần có một chiếc phi thuyền, nhưng đang cần rất nhiều dụng cụ, nhiều nhân lực để tìm dầu hỏa. Rồi em sẽ lớn. Rồi các em sẽ lớn nhé! Những ước mơ của chúng ta chắc chắn sẽ nhỏ dần theo ngày tháng – nhưng đến một điểm nào thôi, rồi sẽ ngừng lại, và tiếp tục. Ở đó, giấc mơ thành sự thật. Tiến hiểu gì không?

————
(*) Ngày 20 tháng 7 năm 1969, phi thuyền Apollo 11 mang những con người đặt bước chân đầu tiên lên mặt trăng.

(**) Hệ thống trung học trước năm 1970: Lớp Đệ Thất, Đệ Lục, Đệ Ngũ, Đệ Tứ, Đệ Tam, Đệ Nhị, Đệ Nhất: tương đương với lớp Sáu, Bảy, Tám, Chín, Mười, Mười Một, Mười Hai.

———————————————————-

Coi Dọn Dẹp Xưởng Chế Tạo Hỏa Tiễn

Tác giả: Nguyễn Tài Ngọc

Hãng của vợ tôi trả tiền cho nàng đi học về một khoá lãnh đạo. Ngoài việc hiển nhiên là người lãnh đạo phải giữ đúng lời hứa, “em thề nấu cơm cho anh ăn trọn đời” thì em phải thực hành lời thề nguyện đó không thể nào cãi lý với anh, họ còn cho các khóa sinh hiểu biết những chương trình, dịch vụ, dự án, hãng xưởng… ảnh hưởng đến thành phố để một người nếu có khả năng, giúp cho cộng đồng.
Thứ Bẩy vừa rồi nhóm học của nàng được đi xem nơi từng làm động cơ hỏa tiễn -rocket engine- của Boeing nay đã ngưng hoạt động, tại Khu vực Thí nghiệm Santa Susana Field Laboratory để xem tiến trình làm sạch môi trường. Chuyến đi này người nhà được tham dự nên tôi đi theo tháp tùng. Ở tuổi xế chiều như thế này tôi chẳng còn ham muốn lãnh đạo ai. Mình làm lãnh đạo thì chỉ lãnh thẹo, lãnh đạn, hay lãnh án chết nhăn răng nên cứ để cho người khác lãnh đạo thay thế mình. Nhất là ở đây người lãnh đạo là người khá quen biết -vợ tôi-, để nàng chỉ huy thì càng tốt, chẳng chết một ông địa mập nào.
Santa Susana Field Laboratory tọa lạc trong một khu núi rất rộng lớn, một phần ở thành phố tôi ở, Simi Valley, một phần ở thành phố kế bên là Canoga Park. Từ nhà tôi đến đấy chỉ độ 10 miles, 16 cây số. Mọi người được yêu cầu đến tập trung ở trạm ga Simi Valley vào lúc 7 giờ sáng để tất cả sẽ di chuyển đến đó cùng một lúc.
Tuy rằng mùa hè ban ngày nóng lên đến 32 độ C/ 90 độ F, sáng sớm vào mùa hè ở Simi lạnh rất dễ chịu. Sáu giờ rưỡi sáng nay là 15 độ C/ 59 độ F. Gió biển qua đêm đem vào không khí ẩm ướt. Simi Valley là một thung lũng, hơi nước bị kẹt lại không có chỗ thoát. Ban đêm trời trở lạnh nên gần sáng hơi nước trở thành sương mù. Trong cái mập mờ tạo ra hình ảnh nên thơ của đồi núi, nhà cửa, cây cối, đường xá…, tất cả bị sương mù che phủ, vợ chồng tôi lái xe đến trạm ga Simi Valley.
So với các trạm ga xe lửa ở những thành phố khác thì Simi Valley là chuyện buồn cười vì chỉ có mỗi một trạm ga, và cứ mỗi lần nhật thực thì mới có một chuyến ghé đến. Nhưng không có trạm ga thì không được, phải làm để người ở bất cứ nơi nào trên nước Mỹ nếu đi bằng xe lửa cũng sẽ đến được Simi Valley. Nói thế chứ tôi đi đón bạn bè và người thân ở phi trường LAX cả nghìn lần nhưng chưa một lần nào tôi đến đón một ai ở nhà ga Simi Valley.
Phần đông mọi người đã đến tề tựu đông đủ. Tuy là ở sát bên Los Angles với dân số gần 4 triệu, thành phố Simi Valley vỏn vẹn chỉ có 120,000 người. Nó có cái tính chất của một thành phố đồng quê của nước Mỹ: đất đai khoảng khoát, khỉ ho cò gáy, đời sống êm đềm, và dân chúng toàn là người da trắng. Trong 30 cặp vợ chồng dự chuyến tour hôm nay, tất cả là Mỹ da trắng, chỉ có hai vợ chồng tôi là người Á Đông!
Tụ họp và sau khi điểm danh, cả đoàn khởi hành lái sau xe người hướng dẫn. Con đường gần đến hãng Boeing cao và sâu hút ở trong núi, ngoằn ngoèo như rắn. Tôi sống ở đây hơn hai mươi năm, những tưởng là biết hết đường xá của thành phố thế nhưng nhận định này thật lầm lẫn vì chưa bao giờ tôi đến đây. Cây cối um tùm như ở trong rừng, nhà cửa nhiều nơi đường lái xe vào nhà dốc còn hơn con đường lên thiên thai, chỉ trông mà đã chóng mặt, không hiểu sao người ta có thể ở được.
Lái độ 15 phút thì cả đoàn xe đến nơi. Chúng tôi ai nấy đều đã chuẩn bị sẵn vì đã được báo trước là chỉ có công dân Mỹ mới được phép vào xem, và mọi người phải mang theo căn cước có hình mình nên thủ tục cảnh sát gác cổng phát cho mỗi người một bảng tên đeo vào áo rất nhanh chóng. Một xe tour bus trắng loại to nhất đã đậu sẵn để chở chúng tôi đi tour. Tôi biết là có hãng Boeing chế tạo động cơ hỏa tiễn -rocket engine- vì thỉnh thoảng nghe tiếng rocket engine nổ gầm trời mấy chục giây đồng hồ, nhưng không ngờ rằng diện tích đất đai của nó lớn kinh khủng như vậy: 2850 mẫu! Vì vậy mà họ phải dùng xe bus để chở mọi người đi xem. Vừa bước lên xe, họ loan báo cấm chụp hình, nhân viên của họ sẽ dùng camera của họ chụp cho tất cả mọi người một bức ảnh lưu niệm. Sau này khi chúng tôi đứng chung với nhau ở một dàn phóng để chụp hình, tôi suýt tí nữa tự tử khi thấy cái máy camera của họ là loại bỏ túi nhỏ thông thường point-and-shoot trị giá khoảng $70 đô-la, trong khi cái máy “chiến” $2000 đô-la của tôi thì họ giữ lại không cho mang lên xe bus.
Chiếc xe bus mới toanh trang bị TV khắp mọi chỗ ngồi thật hiện đại, thế nhưng một phim tài liệu ngắn về lịch sử của Boeing ở đây họ chiếu cho chúng tôi xem quá ư là lỗi thời, có lẽ quay vào năm Alexandre de Rhodes phát minh ra chữ Quốc ngữ. Vùng phát minh và thí nghiệm rocket engine này thành lập lần đầu tiên vào năm 1947, của hãng Rocketdyne. Họ chế tạo liquid rocket engine, dùng trong vô số hỏa tiễn như Navaho cruise missile, hỏa tiễn Redstone, Thor và Jupiter ballistic missile, hỏa tiễn Delta, Atlas, Saturn (dùng để phóng phi thuyền Appolo), và ngay cả cho Space Shuttle. Họ cũng phát minh, khai triển, thí nghiệm và điều khiển lò nguyên tử đầu tiên của nước Mỹ từ nơi này. Năm 1996 Boeing mua Rocketdyne và vào năm 2006, quyết định đóng cửa vĩnh viễn.
Ở đây họ chia ra làm bốn khu: Area 1, 2, 3, và 4. Chữ “Area 1, Area 2, Area 3, Area 4” làm tôi liên tưởng đến “Area 51”, nổi tiếng khắp nước Mỹ và cả thế giới: nó là một căn cứ quân sự ở sa mạc Nevada bao trùm trong bí mật vì mọi người đều biết nơi đây dùng để phát minh những vũ khí hoặc phi thuyền tối tân, nhưng không ai biết là loại gì, hình thù như thế nào vì nếu có thí nghiệm, họ chỉ thí nghiệm vào ban đêm. Do đó có rất nhiều người nói là họ thấy U.F.O. (Unidentified Flying Object, phi thuyền từ các hành tinh khác) ở Area 51. Có người còn cho rằng đây là nơi giam giữ người hoặc phi thuyền từ những hành tinh khác vì bộ Quốc Phòng không muốn dân chúng bị náo động! Ngay cả chính phủ Hoa Kỳ cũng không công nhận sự hiện hữu của Area 51 cho đến tháng Bẩy năm 2003.
Trên xe bus có đến ba người tour guide, cả ba đều là nhân viên của Boeing: Một người nói về hoạt động thử nghiệm rocket engine, một người nói về tiến trình làm sạch môi trường sau khi Boeing đóng cửa, và một người tôi thấy thú vị nhất là một ông già, ít nhất khoảng 80, 85 tuổi, nhưng trông rất khỏe mạnh và minh mẫn. Ông tên là Jack, là kỹ sư/ khoa học gia về rocket engine. Lý do tôi thấy ông ta thú vị là vì ông ta làm việc bắt đầu từ năm 1950, khoảng thời gian chỗ này mới mở lần đầu tiên, 60 năm về trước! Ông có vẻ như là một thần đồng về rocket engine, gương mặt trông cực kỳ thông minh nhưng ông ta lại mặc chiếc quần liền áo kiểu như phi công, đặc biệt chế riêng cho thợ sửa xe.
Phần lớn rocket engine phát minh dùng để đẩy phi thuyền lên mặt trăng hay Space Shuttle lên quỹ đạo nên ở đây có một khu vực riêng của NASA (National Aeronautics and Space Administration, Bộ Hàng Không & Không Gian Quốc Gia) để các khoa học gia của NASA làm việc trực tiếp với kỹ sư/ khoa học gia. Rải rác khắp nơi là “dàn phóng” để thử nghiệm rocket engine sau khi đã được phát minh và sáng chế. Quý vị cứ tưởng tượng hỏa tiễn Appolo hay Space Shuttle khi bắt đầu phóng đi với động cơ dưới đáy phun lửa với sức đẩy cả mấy triệu pounds thì đủ biết là khi họ thử nghiệm cho động cơ phun lửa, tiếng động của nó gây ra lớn biết chừng nào. Tất cả những building và dàn phóng xe bus chở chúng tôi đến xem vẫn còn bí mật, thuộc dạng classified information -tin tức cấm phổ biến-. Xe bus chỉ dừng ở bên ngoài rồi họ giải thích bên trong building có cái gì, nên tương đối nhàm chán. Nó tương tự như tôi chở du khách đi xem nhà tài tử ở Beverly Hills, đến nơi dừng xe ở ngoài đường rồi nói với khách đây là nhà của Nicholas Cage, của Megan Fox…, mà chả ai thấy mặt mũi của tài tử đâu cả.
Cô tour guide phụ trách việc giải thích về tẩy sạch môi trường chỉ cho chúng tôi thấy những khu đất bị thủy ngân ô nhiễm. Họ dùng giấy plastic hắc-ín che phủ trên mặt đất sợ lúc trời mưa, nước thấm vào cát đá rồi xuyên vào lòng đất, ô nhiễm nước uống. Đất ở những nơi đây họ phải xúc đem đi đổ ở những nơi đặc biệt chuyên về làm sạch môi trường để khử thủy ngân ra khỏi đất. Có một hệ thống lọc nước với tiền xây cất là cả triệu đô-la, thiết lập với mục đích lọc và thử nước dưới lòng đất xem mức ô nhiễm đến đâu. Chính phủ ấn định độ sạch của nước thấm dưới lòng đất ở đây phải sạch như nước uống thì Boeing mới có thể hết trách nhiệm. Họ đoán ít nhất đến năm 2017 thì mới xong dự án làm sạch môi trường này.
Ông kỹ sư/khoa học gia Jack cho chúng tôi biết nhiều dữ kiện khá thú vị. Santa Susana Field Laboratory của Boeing là nơi thử nghiệm rocket engine lớn nhất nước